Služba za transfuziju krvi

Kabinet za transfuziju krvi je osnovan je 1957. godine. Prvi načelnik ove službe bio je dr Jovan Vajdić - hirurg, koji je vršio nadzor nad radom medicinskih sestara Magdolne Kovač i Gizele Sabo Kubinek. U to vreme, medicinske sestre su određivale krvnu grupu i Rh faktor na pločici za one bolesnike, kojima je, svakom pojedinačno, donošena krv vozom iz Subotice. To su bili dužni da urade članovi porodice ili prijatelji. Obzirom na to da je transport krvi iz Subotice bio veoma često otežan, započeto je sa namenskim uzimanjem krvi od članova porodice (porodično davalaštvo), rođaka ili prijatelja kad bi krv bila potrebna pri operaciji bolesnika. Tada još nije rađena analiza Du faktora, niti kompleksan Rh sistem.

Godine 1961, odlaskom dr Jovana Vajdića i medicinskih sestara, mesto načelnika je preuzeo dr Đula Ujhazi, lekar specijalista-hirurg sa kursom iz transfuziologije. On je, kao načelnik, u Kabinetu za transfuziologiju radio sa pola radnog vremena, zajedno sa dve medicinske sestre osposobljene za oblast transfuziologije. Bile su to Eržebet Galac Varga i Vidosava Novaković. Eržebet Varga postaje glavna sestra i na tom mestu radi do 1987. godine.

Do 1968. godine u službu se prima i Ilona Pap Tot, medicinska sestra sa kursom iz transfuziologije. Time su ispunjeni uslovi i delatnost Kabineta se proširuje. Rade se unakrsne probe pre davanja transfuzije krvi, određuje se Du faktor i radi se kontrola krvi na lues (sifilis). Tih godina, krv je uglavnom uzimana od porodičnih davalaca, dok su se veoma retko pojavljivali dobrovoljni davaoci krvi.

Godine 1968, Kabinet prelazi iz prvobitnih prostorija u veće, zbog zakonskih propisa i biva smešten u bivšu Hiruršku ambulantu i neke od prostorija Laboratorijske službe.Isti zakonski propisi su odredili da na osnovu bolničkih kapaciteta, Kabinet za transfuziju krvi mora imati stalnog lekara, koji ima bar kurs iz transfuziologije. Na to mesto primljena je dr Ana Renko Zaboš, lekar opšte prakse, odmah nakon obavljenog obaveznog lekarskog staža. Ona je poslata 1968. godine u Beograd na kurs iz transfuziologij. Dr Ana Renko Zaboš započinje sa radom u Kabinetu za transfuziju krvi 1. IV 1969. godine.

Postepeno se uvode nove laboratorijske analize, kao Rh fenotip, hladni aglutinini, ABO titracija, skrining imunih antitela Rh sistema, hemolizinski test, Coombs-ov test i dr. Zbog ovog kvalitativnog napretka, Kabinet je prerastao u Odeljenje za transfuziju krvi. Kadrovsko pojačanje je stiglo po prijemu dve medicinske sestre sa kursom iz transfuziologije, Valerije Stefanović 1970. godine i Marije Boroš 1972. godine. One su kurs završile u Beogradu i Novom Sadu.

Do 1969. godine, medicinske sestre su, van redovnog radnog vremena bile u kućnoj pripravnosti a od te godine se uvodi smenski rad sestara uz izlazak lekara po pozivu. Zbog povećanog obima poslova, u službu su primljene još dve medicinske sestre 1974. godine i to Valerija Horvat i Verona Tot Bojnik, koje su edukaciju iz transfuziologije završile u Beogradu. Od 1975. godine u službi se vrši i zakonom utvrđeno testiranje svake jedinice krvi na HBsAg, Hepanosticon metodom.

Godine 1972. se seli Služba za transfuziju krvi u novo izgrađeni paviljon sa namenskim prostorijama. Uz ovu zgradu je 1987. godine dograđen još jedan deo, koji je služio za serološku obradu krvi i terenski magazin.

Godine 1975, dr Ana Renko Zaboš završava specijalizaciju iz transfuziologije, i od te godine se odeljenjima bolnice izdaje sveža plazma, sušena plazma, albumin, gamaglobulin, IV fibrinogen kao i hiperimuni anti D (Rhogam).

Godine 1978. su uvedene analize određivanja imunoglobulina IgG, IgA i IgM na Partigen pločici na imunodifuzionim pločama.

Godine 1986, po odlasku medicinske sestre Valerije Stefanović, u službu dolazi Ibolja Sigeti, koja kurs iz transfuziologije završava u Beogradu. Imunohematološka i serološka ispitivanja u krvi su tada u ekspanziji, tako da se sa Hepanostikom metode prešlo na moderniju Eliza metodu određivanja HBsAg. Služba je nabavila veliku centrifugu sa hlađenjem za obezbeđivanje komponentne terapije krvlju. Od tada se priprema deplazmatizovana krv, zamrznuta sveža plazma i oprani eritrociti. Obezbeđivanjem zamrzivača do -20 stepeni, stečeni su uslovi za pravljenje i čuvanje zamrznute sveže plazme. Za stacionarne bolesnike ambulantno su rađene citofereza i plazmafereza.

Godine 1987. u penziju odlazi dotadašnja glavna sestra Eržebet Varga i na njeno mesto je imenovana Marija Boroš. Iste godine, zakonom je uvedeno testiranje svake jedinice krvi na SIDU. Uvedeno je i određivanje IgE imunoglobulina i Komplementa C3 i C4 na partigenu, koje se radilo do 1989 godine. Tada je služba nabavila "Turbox" aparat za nefelometrijsko određivanje imunoglobulina. Na istom aparatu su kasnije, rađene analize C3, C4 i CRP do 1996. godine kada se prestalo zbog veoma teške finansijske situacije u zdravstvu.

Godine 1988. u Službu su primljene još 3 medicinske sestre, od kojih je ostala da radi samo Semeredi Ibolja. U periodu od 1989-1991. godine, na "Turbox" aparatu su takođe rađene i analize kao što su L1 antitripsin, B1 Sp1 glikoproteini, AT III, apolipoproteini A1, A2 i B, takođe nefelometrijskom metodom. Zahvaljujući ovim metodama, stručnjaci Bolnice su bili u mogućnosti da izrade i brane magistarske teze i doktorske disertacije.

Zbog povećanog obima posla, 1989. godine primljena je u službu i upućena na specijalizaciju dr Lenđel Tamara, koja je, istu, završila 1993. godine u Beogradu. Dr Ana Renko Zaboš je 1990. godine stekla naziv primarijusa.

U periodu od 1990. do 1992. godine, Služba za transfuziju krvi je Eliza metodom određivala test na rubeolu kod trudnica. Od 1989. godine, osim boca se koriste i plastičke kese za uzimanje krvi sve do 1996. godine kada je praktično ukinuta upotreba boca.

Godine 1992. se na mesto penzionisanih sestara primaju Agota Božoki i Ljiljana Božović, koje su 1993. godine završile V stepen specijalizovanih medicinskih sestara iz oblasti transfuziologije u Beogradu.

Godine 1996, Marija Boroš, glavna sestra odlazi u penziju a Agota Božoki napušta službu. Za glavnu sestru je imenovana Valerija Horvat, a u Službu su primljene Emeše Fajka i Ela Brkan, koje su V stepen usavršavanja za transfuziološke sestre završile u Novom Sadu. Od 1996. godine se uvodi zakonom obavezno testiranje svake jedinice krvi na HCV. Iste godine, za Službu je kupljen aparat Koagulometar "Fibrintimer" pa je započeto određivanje osnovnog koagulacionog statusa (PT, aPTT, TT, Fibrinogen). Te analize su bile od izuzetnog značaja za lečenje bolesnika obolelih od hemofilije.

Izuzetno značajnu ulogu je ova Služba imala i u razvoju dobrovoljnog davalaštva krvi. Uključivanjem Crvenog krsta, u Senti je započet propagandni rad na polju dobrovoljnog davalaštva krvi i, već nakon dve godine rada, prestala je potreba za porodičnim davalaštvom. Krajem 1969. godine je ova Služba obavila prvu uspešnu akciju prikupljanja krvi na terenu od dobrovoljnih davalaca krvi u naseljenom mestu Bogaraš. Od tada, teren za prikupljanje krvi, osim opštine Senta, obuhvata i opštinu Ada. Broj dobrovoljnih davalaca krvi je, vremenom, intenzivno rastao i veoma brzo je ostvaren nivo od 4% davalaca krvi, u odnosu na broj stanovnika, što je predstavljalo zakonski minimum. U periodu od 1975. do 1985. godine, intenzivira se rad na dobrovoljnom davalaštvu i postižu se veoma dobri rezultati. Procenat davanja krvi se sa 4% popeo na preko 8% i Služba sa ovim rezultatima osvaja II i III mesto u Srbiji, a I mesto u Vojvodini.

Od kada je prim. dr Ana Renko Zaboš položila specijalistički ispit pa do danas u Službi se neprestano odvija edukacija medicinskih sestara, specijalizovanih medicinskih sestara transfuzionista, kao i lekara opšte prakse na obaveznom lekarskom stažu i specijalizanata svih grana medicine.

Dosadašnji načelnici:
 
dr Jovan Vajdić od 1957-1961. godine.
dr Đula Ujhazi od 1961-1969. godine.
prim. dr Ana Renko Zaboš od 1. V 1970.